Uitgelezen?! juli 2025

Een prijs uit de loterij

Dat ik geen voorstander ben van het toekennen van een literaire prijs aan schrijvers mag inmiddels bekend zijn. In Nederland en België zijn er samen met lokale, regionale en ook provinciale, honderden literaire prijzen, die schrijvers kunnen verdienen. Krijg een schrijver in Nederland of België geen enkele prijs, dan moet die wel héél slecht schijven of vergeten zijn z’n werk uit te geven. Het krijgen van een literaire prijs hangt af van allerhande factoren en feiten, die in de regel weinig tot niets met het ‘literaire niveau’ van het werk te  maken hebben. Een of geen van met name de grote literaire prijzen krijgen heeft meer weg van een lot uit de loterij.

Safae el Khannoussi kreeg onlangs in België voor Oroppa, haar debuutroman De Boon voor Literatuur en in Nederland de Libris Literatuur Prijs. Samen goed voor een ton. De jury van de Libris Literatuur Prijs vond van Oroppa: “Een uitzonderlijke vertelling, een pageturner waar de urgentie vanaf spat. Een roman die ons in de spiegel laat kijken: dit is wie wij zijn. Het boek waarvan we denken dat het ons over tien of twintig jaar nog steeds zal verwonderen en ontroeren. We zijn overdonderd door Oroppa, door de “stilistische brille”(wat is dat?), die gul wordt uitgeserveerd, pagina na pagina, want dit is beslist geen zuinig boek. Het loopt over van de verhalen in verhalen in verhalen” Nou, probeer hier maar eens chocola van te maken. Ík kan het niet.
De jury van de Boon, trouwens ook een ‘vakjury’, oreert: “Met haar debuut bestormt Safae el Khannoussi de Nederlandstalige letteren. Oroppa opent verborgen werelden: rokerige cafés, bedompte flats en gevangenissen, bevolkt door wonderbaarlijke personages. Als lezer moet je je meteen overgeven aan de roes van haar rijke taal. Een volstrekt unieke roman over de diepe sporen die trauma trekt, maar ook over veerkracht en vreugde. De Nederlandse taal heeft er een krachtige, ambitieuze stem bij!’ Dit alles zegt mij ook niets, levert mij ook niet stof om daar chocola van te kunnen maken.

Dan de Hebban Debuutprijs. Daarvoor staat ‘Oroppa’ natuurlijk ook op de shortlist. Dus het  kan niet anders of Safae el Khannoussi krijgt in september eveneens deze prijs, omdat háár debuut immers al de Boon én de Libris won.

Maar, dat is tóch te kort door de bocht, buiten de “nukken, grillen en hersenspinsels’ van de literaire vakjury’s gerekend. Want De Debutantenprijs 2025 werd door De Maatschappij der Nederlandse , Letterkunde, al toegekend aan de dichter Bob Vanden Broeck voor zijn debuutbundel: De richting is richting omleiding. Ra, ra …, hè, hoe kan dat nou?

Ik heb Oroppa gelezen. Het was ploeteren en plaren en de roman gaf mij op geen enkel moment aanleiding om het tóch met de beide vakjury’s eens te moeten of kunnen zijn. Natuurlijk, voor wat dat waard is, want ik ben dan ook geen vakjury, maar wel een lezer.  Overigens ben ik het wél eens, met wat Safae el Khannoussi, zelf tot twee keer toe, zei:    “Dít had ik niet verwacht”. Nou, ik ook niet.

Jan Thijssen (bestuurslid Literair Café Venray)