Uitgelezen?! november 2025

De klas van Babel

Het demissionaire kabinet vertrekt met een dom besluit en dit: Basisscholen mogen vanaf volgend schooljaar de helft van hun lessen in een andere taal geven. Dit om de kinderen voor te bereiden op een internationale samenleving. Welke? Wat voor soort ‘internationale samenleving? Welke taal of talen passen daar het beste bij? Engels, Spaans, voor de zekerheid Russisch, of Chinees, hoef je niet meer met ‘nummertje 42’  te bestellen, … maar gewoon in het Chinees met:  “Bā mǐ gē lín tèbié bǎn. Bié kè qì”. Staatssecretaris Koen Becking (van On(der)wijs, VVD) blijft erbij, dat het Nederlands centraal blijft staan! Onzin! Iets wat de helft van een geheel uitmaakt, kán niet centraal staan!

Waar staat het Nederlands dan wél? Tussen allerhande andere talen. Kinderen zullen na acht jaar op de basisschool nóg slechter Nederlands spreken, lezen en schrijven dan nu al het geval is. Trouwens mogen en vooral kunnen basisschoolleraren lessen in het Frans, Duits of Engels geven? Ligt hier niet  ‘fout geleerd is slecht afgeleerd’ op de loer!

Abdi zit in groep 4 en spreek thuis Somalisch, omdat zijn ouders de Nederlandse taal niet machtig zijn. Abdi moet nu op school niet één, maar twee nieuwe, vreemde talen leren. Dat moeten we Abdi niet aan willen doen! Het probleem voor Abdi begint en ligt thuis en daar begint en ligt ook de oplossing, wanneer Abdi thuis óók Nederlands spreekt. Zet alle middelen, mogelijkheden en kansen in om álle kinderen tijdens acht jaren basisschool de Nederlandse taal zo goed als mogelijk te laten beheersen. Daarna, op de middelbare school, dat is vroegtijdig genoeg, leren zij dan met gemak in enkele jaren Engels, Duits, Frans, Spaans, Russisch, Italiaans, of toch Chinees en dit spreken, schrijven en lezen.

Tenminste …, wanneer zij de Nederlandse taal, de Nederlandse grammatica goed, volledig, onder de knie hebben. Zo niet, ja dan, wordt het een héél heel ander verhaal en een moeizame weg. Maar ja …. , dát is een probleem voor later? Toch? Dat zien we dan wel!

Edoch, het Nederlands kan nóg verder in de verdrukking, op de achtergrond gebracht worden. Hoe? Door op de basisschool ‘thuistalen’ in te zetten om ‘concepten te begrijpen, te discussiëren en/of informatie te zoeken’. Waarom? Dit bevordert bij de leerlingen het leerproces, hun welzijn en hun motivatie!                                                                                                                                                                             Is dit realiteit of wensdroom? Pure gemakzucht? Of toch: Basale onnozelheid? Alle drie en met als resultaat: De klas van Babel. Verder wordt georeerd: Ook culturele en taalkundige diversiteit in het algemeen integreren, zoals een meertalige boekenhoek en ouders betrekken, draagt bij aan een inclusieve leeromgeving. Dat kun je toch niet serieus nemen? Ik kan dat ‘diversiteit’ en ‘exclusiviteit’ niet meer horen. Holle frasen. Oh ja, en om het toch nog een beetje serieus te laten lijken, wordt er snel nog even ‘en het dialect van thuis’ tussen gemoffeld.

Ik heb een paar opmerkinkjes: Een leerkracht beheerst de (meeste) ‘thuistalen’ niet. Hoe kan die zo’n  thuistaal dan voor wat dan ook ‘inzetten’? Hoe weet die waar de kinderen het onderling met elkaar over hebben? Waarom zou Abdi een Nederlandstalig leesboek uitzoeken, wanneer er ook boeken in het Somalisch zijn? Waarom Nederlands leren, als Abdi met mijn klassenvriendjes in het Somalisch kan praten?  En, wanneer men graag ouders bij hun school wil betrekken, prima, maar waarom die, als ze daar tóch zijn, niet en passant Nederlandse les geven?

Maar dé vraag blijft natuurlijk: Hoeveel tijd en aandacht blijft er zo uiteindelijk over voor het grondig bijbrengen van de Nederlandse taal? Te weinig om kinderen, óók Abdi, met voldoende kennis en dito vaardigheden wat betreft de Nederlandse taal van de basisschool naar het voortgezet onderwijs te laten vertrekken. Maar ja, ook dát is een probleem voor later, ná voortschrijdende inzichten.                            Een in deze context onterecht gebruikt argument is, dat kinderen heel snel een taal kunnen leren. Dat klopt, maar zó niet. Een kind kan zich, ook zonder dat het kan lezen en schrijven, in zijn eerste vijf tot zes levensjaren een complete taal, bijvoorbeeld het thuisdialect, en de daarbij behorende grammatica eigen maken. Maar, … dit kan het alléén, wanneer het kind in een volledig ‘thuistalige’ omgeving opgroeit. Daar lijkt mij in de ‘Klas van Babel’  geen sprake van.

Jan Thijssen (Bestuurslid Literair Café Venray)